Yoga op het werk: hoe yoga ziekteverzuim kan helpen voorkomen

Yoga op het werk: hoe yoga ziekteverzuim kan helpen voorkomen (en waarom wij daar in Breda serieus onderzoek naar doen)

In Nederland is stress op het werk één van de grootste oorzaken van langdurig ziekteverzuim. Steeds meer medewerkers melden zich ziek met spanningsklachten, overspannenheid of burn-out. Dat kost organisaties niet alleen veel geld, maar vooral ook mensen: energie, creativiteit, motivatie.

Tegelijk weten we uit onderzoek dat yoga en ademtraining een duidelijk effect kunnen hebben op stress, herstel en veerkracht. Precies op dat punt werk ik: in mijn yogastudio Yoga Academy You are the Buddha in station Breda, én als MSc-student aan Vivekananda Yoga University (VaYU), een universiteit die zich volledig richt op yoga, onderzoek en yoga therapie.

In deze blog beantwoord ik drie vragen:

• waarom is werkstress zo’n belangrijke voorspeller van ziekteverzuim?

• wat laat onderzoek zien over yoga en stress op het werk?

• hoe kun je yoga praktisch inzetten in jouw organisatie, zonder dat het “weer iets ernaast” wordt?

1. Werkstress en ziekteverzuim: wat gebeurt er in het lichaam?

Langdurige werkstress zet het lichaam in een soort “altijd aan”-stand. Het stress-systeem gaat vaker en langer aan dan goed voor ons is. Dat zie je in bijvoorbeeld:

• een versnelde hartslag en hogere bloeddruk

• gespannen spieren in nek, schouders en onderrug

• oppervlakkige ademhaling

• problemen met concentratie, geheugen en slaap

Als die toestand weken of maanden aanhoudt, raakt het systeem uitgeput. Medewerkers voelen zich dan “op” en herstellen niet meer in het weekend of met een paar vrije dagen. Dat is vaak het voorstadium van langere uitval.

Arbodiensten en onderzoeksinstituten laten al jaren zien:

• stress is één van de belangrijkste redenen voor langdurig ziekteverzuim

• verzuim door stressklachten duurt vaak maanden

• de kosten per medewerker die uitvalt zijn hoog, zeker als iemand lang thuis blijft

Voor HR, directie en leidinggevenden is de vraag dus niet of er een stressprobleem is, maar welke preventieve stappen je nu al kunt zetten.

2. Wat doet yoga met stress en het zenuwstelsel?

In mijn opleiding bij VaYU werken we met zowel klassieke yogateksten als moderne fysiologie. Vanuit die combinatie kun je vrij eenvoudig uitleggen wat yoga doet:

• Adem en zenuwstelsel

  
  

  Rustige, bewuste ademhaling activeert het parasympatisch zenuwstelsel, de “rem” in het systeem. De hartslag daalt, bloeddruk zakt iets, het lichaam krijgt weer een signaal dat het mag herstellen.

  
  

• Spanning en spieren

  
  

  Zachte houdingen en rek helpen spiergroepen die bij stress overuren draaien (nek, schouders, rug, kaken) om los te laten. Dat heeft direct invloed op pijn, maar ook op hoe gestrest iemand zich voelt.

  
  

• Hartslagvariabiliteit (HRV)

  
  

  In verschillende studies zie je dat yoga de hartslagvariabiliteit kan verbeteren. Een hogere HRV hangt samen met meer veerkracht: het lichaam schakelt makkelijker van inspanning naar ontspanning.

  
  

• Aandacht en emoties

  
  

  Door korte aandachts- en lichaamsgerichte oefeningen leren mensen beter hun eigen grenzen voelen. Dat maakt het makkelijker om eerder in te grijpen: op tijd pauze, een taak bijsturen, nee durven zeggen, hulp vragen.

Yoga is dus geen “pauze-gymnastiek”, maar een gereedschapskist om het stress-systeem flexibeler te maken.

3. Wat zegt onderzoek over yoga op de werkvloer?

De afgelopen jaren is er steeds meer onderzoek gedaan naar yoga en stress op het werk. Een paar terugkerende bevindingen:

• Office-yoga en korte werkpleksessies kunnen:

  
  

  • ervaren stress verlagen

  • nek- en schouderklachten verminderen

  • de ervaren vitaliteit en stemming verbeteren

    
    

• Bij zorgprofessionals en andere beroepen met hoge werkdruk laten studies zien dat:

  
  

  • korte yogaprogramma’s (bijvoorbeeld 20 minuten per keer, enkele weken achter elkaar)

  • burn-outklachten, spanningsklachten en vermoeidheid kunnen verminderen

  • zonder dat mensen daar intensief voor hoeven sporten of hun hele werkdag hoeven om te gooien

  
  

• Over burn-out in strikte zin is de wetenschap eerlijk:

  
  

  yoga is geen wondermiddel dat alles oplost, maar het is wel een van de beter onderzochte en veilig toepasbare interventies om stress te verlagen en het herstelvermogen te vergroten.

De gemene deler: het gaat niet om spectaculaire houdingen, maar om eenvoudige, herhaalbare oefeningen voor adem, lichaam en aandacht, ingebed in de werkweek.

4. Waarom een VaYU-benadering interessant is voor organisaties

Binnen Yoga Academy You are the Buddha werk ik met de benadering van Vivekananda Yoga University (VaYU). Dat betekent:

• combinatie van klassieke yoga én moderne wetenschap

  
  

  VaYU koppelt traditionele yogamethoden aan onderzoek naar zenuwstelsel, hartslagvariabiliteit, slaap, stemming en positieve gezondheid.

  
  

• focus op positieve gezondheid en veerkracht

  
  

  Niet alleen klachten verminderen, maar ook werken aan: beter slapen, meer energie, meer gevoel van grip en zingeving.

  
  

• werken vanuit yogatherapie

  
  

  In de therapierichting van VaYU leer ik gestructureerd werken met protocollen voor stress, chronische pijn, vermoeidheid en herstel na ziekte. Die kennis neem ik mee in de programma’s die ik in Breda ontwikkel.

Voor organisaties is dat belangrijk: je haalt niet alleen “een docent yoga” binnen, maar iemand die werkt vanuit evidence informed yoga therapie, afgestemd op medewerkers met verschillende belastbaarheid.

5. Hoe kan een praktisch programma voor minder ziekteverzuim eruit zien?

Ik ben op dit moment verschillende formats aan het ontwikkelen voor bedrijfsyoga en yogatherapie voor medewerkers in en rond Breda. Die programma’s stel ik altijd op maat samen, maar globaal kun je denken aan:

• Serie “Lunch & Breathe”

  
  

  Wekelijks ongeveer 30 minuten yoga en ademtraining in de pauze, in de studio in station Breda of op locatie.

  
  

  Focus:

  
  

  • nek, schouders, rug

  • spanning afbouwen

  • eenvoudig adempatroon dat mensen ook thuis en op kantoor kunnen gebruiken

  
  

• Programma “Stress slim managen” voor teams

  
  

  Een traject van 6 tot 8 weken waarin we werken met:

  
  

  • zachte yogasessies, geschikt voor alle niveaus

  • ademtechnieken voor focus en herstel

  • korte thuisoefeningen van 3 tot 5 minuten

  • uitleg over stress, slaap, zenuwstelsel en positieve gezondheid

  
  

  Doel is dat medewerkers concrete tools krijgen om met werkdruk om te gaan, in plaats van alleen cognitieve tips.

  
  

• Yogatherapie voor medewerkers met zwaardere klachten

  
  

  Voor medewerkers met langdurige stress, chronische pijn of herstel na ziekte bied ik individuele yogatherapie, in de studio in station Breda of online.

  
  

  Daarin werken we bijvoorbeeld aan:

  
  

  • beter slapen en herstellen

  • spanning in het lichaam verlagen

  • stap voor stap opbouwen van belasting

  • om leren gaan met grenzen, vermoeidheid en angst voor terugval

Deze formats zijn in ontwikkeling en worden altijd afgestemd op de organisatie en de mensen die deelnemen. Samen kijken we wat haalbaar is qua tijd, budget en draagvlak.

6. Praktische tips voor HR en leidinggevenden

Als je wilt verkennen of yoga kan bijdragen aan minder ziekteverzuim, helpen deze stappen:

• Begin klein en concreet

  
  

  Bijvoorbeeld één pilotgroep, een serie van 6 weken, of een korte kennismakingsworkshop. Kleine succeservaringen helpen om collega’s mee te krijgen.

  
  

• Koppel het aan bestaande doelen

  
  

  Denk aan duurzame inzetbaarheid, verzuimreductie, vitaliteitsbeleid of een gezonde werkcultuur. Yoga wordt dan geen los project, maar onderdeel van iets dat er al is.

  
  

• Kies voor kwaliteit

  
  

  Een docent met yogatherapie-achtergrond en kennis van positieve gezondheid kan beter omgaan met medewerkers die kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld na een burn-out of bij chronische klachten.

  
  

• Maak het laagdrempelig

  
  

  Geen ingewikkelde kleding of flexibiliteit nodig. Liever eenvoudige, haalbare oefeningen op gewone werkkleding dan een drempelverhogend “sportmoment”.

  
  

• Meet iets simpels

  
  

  Laat deelnemers bijvoorbeeld voor en na een traject invullen:

  
  

  • ervaren stress (0 tot 10)

  • kwaliteit van slaap

  • frequentie van nek- en schouderklachten

    
    

    Dat maakt het effect tastbaar en helpt om intern draagvlak te vergroten.

  
  

7. Waarom nu het moment is om te beginnen

Stressklachten en burn-out zijn niet zomaar “een trend”, maar een structureel probleem op de arbeidsmarkt. De duur van verzuim bij stress neemt eerder toe dan af. Organisaties die nu investeren in preventie:

• verminderen de kans op langdurige uitval

• bouwen aan een gezondere, menselijkere werkcultuur

• laten zien dat ze medewerkers serieus nemen als mens, niet alleen als functie

Yoga is daarbij geen wondermiddel, maar wel een bijzonder complete aanpak: lichaam, adem, aandacht, emotie en betekenis komen samen in één praktijk. De kracht zit in de eenvoud en herhaling.

8. Uitnodiging: in gesprek over bedrijfsyoga in Breda

Bij Yoga Academy You are the Buddha, in het station van Breda, werk ik dagelijks met mensen die zoeken naar balans, herstel en veerkracht. Vanuit mijn achtergrond als ervaren yogadocent en als MSc-student aan VaYU help ik organisaties om op een zorgvuldige, wetenschappelijk gevoede manier met yoga aan de slag te gaan.

Ben je HR-professional, leidinggevende of ondernemer in Breda of omgeving en wil je onderzoeken wat yoga kan betekenen voor ziekteverzuim en vitaliteit in jouw organisatie?

Je bent welkom voor:

• een vrijblijvende kennismaking in de studio in station Breda

• een korte proefles voor je team

• of samen een eerste pilot opzetten rond stress en herstel

Neem contact op via de website van Yoga Academy You are the Buddha of loop letterlijk even binnen als je in station Breda bent.

Marlies Tobias

Yogatherapeut i.o. (MSc Yoga Therapy, Vivekananda Yoga University)

Oprichter Yoga Academy You are the Buddha, station Breda

Short summary in English:

Work-related stress and burnout are among the leading causes of long term sick leave in the Netherlands. Research shows that yoga, breathwork and simple awareness practices can reduce stress, improve recovery and support sustainable employability.

At Yoga Academy You are the Buddha, located inside Breda train station, I combine many years of teaching experience with an MSc in Yoga Therapy at Vivekananda Yoga University (VaYU). This means I work with evidence informed yoga and yoga therapy, tailored to employees with different levels of stress, energy and physical complaints.

If your organisation in or around Breda is exploring workplace yoga, stress management or preventive health programs, I am happy to think along about a small pilot, a lunch break series or individual yoga therapy sessions for employees who need extra support. You are welcome to get in touch via the website of Yoga Academy You are the Buddha.

Bronnen en verder lezen (selectie)

1. TNO – Factsheet werkstress en verzuim (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, recente edities).

2. Trimbos-instituut – Arbeid en mentale gezondheid, cijfers burn-outklachten in Nederland.

3. Arbodiensten ArboNed en HumanCapitalCare – Jaarcijfers verzuim door stress en burn-out.

4. Tyagi A, Cohen M. Yoga and heart rate variability: a comprehensive review of the literature. International Journal of Yoga.

5. Diverse recente reviews over yoga en hartslagvariabiliteit (HRV) en autonome regulatie.

6. Nath A et al. Onderzoek naar office-yoga en lopen op de werkplek en effecten op gezondheid en welbevinden.

7. Upadhyay V et al. 20-minuten yogamodule voor zorgprofessionals ter vermindering van burn-outklachten.

8. Schröter M et al. Yoga as potential therapy for burnout: health technology assessment.

9. Vivekananda Yoga University (VaYU) – informatie over het MSc-programma Yoga (Therapy), evidence-based benadering en IAYT-koppeling.